خویش را تأویل کن، نِی ذکر را

261

درباره بنی اسرائیل سخن خدا این است که «اذْکُرُوا نِعْمَتِیَ الَّتی أَنْعَمْتُ عَلَیْکُمْ» (1)؛ درباره امت اسلامی دارد که «فَاذْکُرُونی أَذْکُرْکُمْ» (2) خیلی فرق است که انسان به یاد «نعمت» باشد و شاکر یا به یاد «ولی نعمت» باشد و محبّ.

اگر به یاد نعمت بود «شکر نعمت نعمتت افزون کند»؛ اگر به یاد «ولی نعمت» بود، خودت را افزون می‌کند؛ یعنی بالا می‌آیی.

اینکه فرمود «لَئِنْ شَکَرْتُمْ َلأَزیدَنَّکُمْ» (3) نه «لأزیدنّ نعمتکم»، ما شما را بالا می‌آوریم، وقتی شما را بالا آوردیم، درجات ایمانی شما بالا می‌آید؛ دیگر «لام» محذوف نیست که ما بگوییم آیه سوره «انفال» با آیه سوره «آل‌عمران» یکی است، نه خیر، دو تاست و کاملاً فرق دارد. در یک جا فرمود «لَهُمْ دَرَجاتٌ» (4) یک جا فرمود «هُمْ دَرَجاتٌ» (5) نه اینکه «لام» محذوف است.

وقتی انسان بالا آمد با خودِ درجه یکسان می‌شود، با خودِ درجه متّحد می‌شود، می‌شود «فَأَمّا إِنْ کانَ مِنَ الْمُقَرَّبینَ ٭ فَرَوْحٌ وَ رَیْحانٌ» (6﴾، نه «له».

سوزنمان روی یک بار مصرف گیر نکند

همایون سلحشور فرد، کارشناس بهداشت محیط و کارشناس ارشد آموزش بهداشت و ارتقای سلامت

شعار روز جهانی محیط زیست در سال جاری عبارت بود از «راه حل‌ها برای آلودگی پلاستیک» که سازمان حفاظت از محیط زیست این شعار را تحت عنوان پیام محوری «نهضت ملی کاهش آلودگی‌های پلاستیکی» مطرح کرده است.

دکتر سلاجقه، رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست در این خصوص ضمن یک گفتگوی تلویزیونی اشاره داشت که ما اگر در دوره مسؤولیتمان فقط بتوانیم مشکل پلاستیک را در کشور حل کنیم خیلی کار کرده ایم و اعلام کرد که آئین نامه کاهش پلاستیک در کشور مصوب و ابلاغ شده است که در یک بازه زمانی 5 ساله، سالی 20% از پلاستیک های کمتر از 25 میکرون حذف می شود و پلاستیک های دوستدار محیط زیست جایگزین آن خواهد شد (*).

این در حالی است که ما در ابتدا باید بدانیم که اولویت ما در این زمینه، کاهش تولید پسماند است، چه تجزیه پذیر و چه دیر تجزیه پذیر، چه پلاستیک کمتر از 25 میکرون و چه پلاستیک بیشتر از 25 میکرون. یعنی در ابتدا باید برنامه ریزی و سیاست گزاری ما بر اساس کاهش تولید پسماند باشد سپس اگر در مواردی چاره ای نداشتیم، اولویت بعدی آن است به گونه ای مدیریت کنیم که پسماند ایجاد شده، زیست تجزیه پذیر باشد.

مواظب قلب خود باشیم

260

اما درباره اینکه قلب گاهی ادبار دارد، گاهی اقبال دارد و همه ما موظف هستیم مواظب قلب خود باشیم، اینکه در بیان حضرت امیر(علیه السلام) نقل شد که فرمود «إِنَّ لِلْقُلُوبِ إِقْبَالًا وَ إِدْبَاراً فَإِذَا أَقْبَلَتْ فَاحْمِلُوهَا عَلَی النَّوَافِلِ وَ إِذَا أَدْبَرَتْ فَاقْتَصِرُوا بِهَا عَلَی الْفَرَائِض» (1).

ما بین اقبال و ادربارِ قلب با خستگی بدن کاملاً فرق می‌گذاریم؛ اگر کسی قلب‌شناس باشد و مراقب قلب خود باشد، می‌داند که به نماز شب علاقه‌مند است، منتها حالا چون خسته است خوابش برد، این غیر از آن است که حوصله نماز شب نداشته باشد، علاقه نداشته باشد.

در آن جا حضرت فرمود قلب گاهی اقبال دارد، گاهی ادبار، فرمود آنجا که قلب حال ندارد، فعلاً علاقه ندارد، آن را تحمیل نکنید، اگر تحمیل کردید ممکن است که از واجب ها هم باز بماند.

یک بیان نورانی از پیغمبر(صلّی الله علیه و آله و سلّم) نقل شد که همان بیان برای مؤمنین هم هست آن بیانی که درباره حضرت هست، فرمود که «تَنَامُ عَینِی وَ لا تَنَامُ قَلبی» (2)؛ ... این قلب هرگز نمی‌خوابد.

جزا، عین عمل است

عمل، عامل را رها نمی‌کند

259

می‌فرماید این همان است که شما عمل کردید «ذُوقُوا ما کُنْتُمْ تَکْسِبُونَ» نه «بما کنتم تکسبون»؛ یعنی آنچه را شما می‌بینید عین عمل شماست ... می‌فرماید عین کارتان را دارید می‌چشید.

معلوم می‌شود این کارهای ما ظاهری دارد که انسان به حسب ظاهر آن را می‌بیند، باطنی دارد که باطن آن همان سَم و مهلک است «ذُوقُوا ما کُنْتُمْ تَکْسِبُونَ» ...

انسان نمی‌داند که هیچ ممکن نیست کسی بتواند نسبت به دیگری بد کند «الّا بالعرض»، تصمیمی که می‌گیرد مثل سمّ مهلک است، اراده تصمیم و نیت سوء و کار بدی که دارد انجام می‌دهد، در درجه اول محدوده خود را آسیب می‌رساند.

این مثل کسی است که در درون منزل خود کَنیفی بدبو بکَند، آن وقت عابران کوچه و کوی و برزن که ردّ می‌شوند، بوی کَنیف گاهی به آنها هم آسیب می‌رساند، وگرنه هیچ ممکن نیست کسی در حق دیگری کار خوب بکند و هیچ هم ممکن نیست کسی در حق دیگری کار بد بکند، بلکه تمام کارها در درجه اول در حیطه هویّت خود آدم انجام می‌شود ...

بهترین تجربه آغوش رایگان عمرم

حال که صحبت از آغوش رایگان و روز جهانی بغل کردن مطرح شده است جا دارد بعد سی سال فراتر از این شعارهای فانتزی -که اغلب با مقاصد حقیر نفسانی مطرح می‌شود-، بهترین تجربه خودم در این زمینه را بازگو کنم.

یک سال پس از پایان جنگ تحمیلی، سیدمحسن ضابطی خودش را به قافله شهدا رساند. با خبر شهادت رفقایش به دست اشرار ضدانقلاب در کردستان خیلی بی‌قرار شده بود، ولی با ما حرفی از رفتنش نزده بود.

پس از شهادتش با خودم فکر می‌کردم که بی‌معرفت یک خداحافظی از ما نکرد که روبوسی کنیم و در آغوشش بگیریم و ... تا این یک شب به خوابم آمد، بدون اینکه حرفی بزند گویا پیرو یک قرار قبلی و در پاسخ به گلایه ام فقط به قصد در آغوش  گرفتن من آمده بود.

ضلالت هرگز ابتدایی نیست

258

ضلالت هرگز ابتدایی نیست، ضلالت، کیفری است و ضلالت، امر وجودی نیست، امر عدمی است؛ یعنی خدا شخص را به حال خودش رها می‌کند ...

«یُضلل» به خدا اسناد داده می‌شود؛ معنای آن این نیست که ـ معاذ الله ـ خدا کسی را بیراهه می‌برد و ضلالت ابتدایی هم ندارد که خدا ابتدائاً کسی را گمراه کند.

راهکار شفای امراض با اصلاح سبک زندگی

همایون سلحشور فرد، کارشناس ارشد آموزش بهداشت و ارتقای سلامت

ماه مبارک رمضان امسال نیز همانند سنوات گذشته برای شفای همه مریض‌ها دعا کردیم «اللهمّ اشف کلّ مریض» (۱)

اما شرط اجابت دعا چیست؟

امیر مؤمنان على(علیه السلام) فرمود: «الدّاعِی بِلا عَمَل کَالرّامِی بِلا وَتَر»؛ دعاکننده بدون عمل، مانند تیرانداز بدون زه است (۲).

 چه کنیم که درباره درخواست شفای امراض از درگاه باری‌تعالی، همانند تیرانداز بدون زه نباشیم؟

وقتی همچنان تخت‌های بیمارستانی هزار هزار افزوده می‌شود و ابربیمارستان‌ها یکی پس از دیگری افتتاح می‌شود، یعنی اینکه دعای ما مستجاب نشده است و چنان آمار بیماری‌ها و جمعیت امراض افزوده می‌شود که لازم است یک روز ابربیمارستان هوشمند افتتاح شود و چند روز بعد هم پیشرفته‌ترین مرکز تشخیص و درمان سرطان در غرب آسیا.

بسیاری از امراض ناتوان‌کننده چون انواع سرطان‌ها، ناشی از یک سبک زندگی ناسالم است. لذا شرط اجابت دعا برای اینکه در درجه اول دچار بیماری نشویم و در درجه بعدی اگر گرفتار شدیم، بدن ما به درمان جواب بدهد، آن است که یک سبک زندگی سالمی را اتخاذ کنیم و حداقل های یک سبک زندگی سالم را برای دوری از عوامل بیماری زا و تقویت سیستم ایمنی بدن رعایت کنیم.

آنچه که عقل نمی فهمد

257

کسانی که اهل وحی و دیانت نیستند، حقوق آن ها، اخلاق آن ها، تبصره‌ها و مواد کاربردی، هیچ کدام صبغه علمی ندارد، برای اینکه آیین‌نامه‌های این ها، مواد مصوب مجلس آن ها به مبانی وابسته است؛ مبانی آن ها هم مثل استقلال، حرّیت، امنیت، امانت، محیط زیست، زندگی مسالمت آمیز و مانند آن است که این ها مبانی مشترک پذیرفته شده بین الملل است و کلید همه این مبانی یعنی «مبنی المبانی»، عدل است، همه این ها در محور عدل سامان می‌پذیرد، عدل هم مفهوم آن خیلی شفاف و روشن است ...

عدل، یعنی «وضع کل شیء فی موضعه»، تا اینجا مشترک بین موحد و ملحد است، چون آن ها که خدا را قبول ندارند هم مجلسی دارند، قانون وضع می‌کنند، آیین نامه دارند، تبصره دارند، مواد دارند، مواد را از مبانی می‌گیرند؛ اما مبانی را بدون منبع در دست دارند.

عدل که عبارت از «وضع کل شیء فی موضعه» است، اینها نمی‌دانند جای اشیا کجاست، چون جای اشیا را اشیاآفرین می‌داند، جای اشخاص را اشخاص آفرین می‌داند؛ لذا دست آن ها خالی است.

برکات جشن و عزای اهل بیت (علیهم السّلام)

256

چند چیز است که دل را واقعاً نرم می‌کند. یکی جریان سید الشهداء(سلام الله علیه) است، حیف که این به دست ماها افتاد؛ این جریان سید الشهداء یک سهم تعیین‌کننده‌ای در ایجاد امنیت و آرامش دارد.

می‌دانید این اشک، جامعه را چه کار می‌کند. جامعه‌ای که اهل اشک باشد، اهل ناله و ضجّه باشد، جامعه عطوف است؛ جامعه سارق و کاذب و فَتّان و مانند آن نیست.

آنچه در بعضی از روایات دارد، مسأله بهشت و ثواب اخروی که «ممّا لا ریب فیه» است، این ها بیّنُ الرُّشد هستند؛ اما تأمین جامعه، جامعه‌ای که اهل اشک باشد، عاطفی است، جامعه عاطفی که برای هم چاقو نمی‌کشند؛ این از بهترین برکات روضه است.

در بعضی از روایات هم به این نکته اشاره شد که این از برکات کربلاست که جامعه را عطوف می‌کند؛ چه اینکه درباره نشاط فرمودند در میلاد ما، در خوشحالی ما هم خوشحال باشید، چون جامعه با نشاط هم دیگر جامعه چاقوکشی و عربده کشی نیست.

چطور با خدا ناز کنیم؟

255

در آغاز این دعای نورانی «افتتاح» که از وجود مبارک حضرت است، به ما آموختند که همیشه اهل گدایی و نیاز نباشید، آن هم خوب است، قدری هم اهل ناز باشید،

اصلاً ماه مبارک رمضان ماه ناز است. در این دعای «افتتاح» می گوییم خدایا! من می خواهم «مُدِلًّا عَلَیْکَ»، می خواهم با تو دَلال کنم، ناز کنم، نه نیاز.

نیاز را که در یازده ماه دارم، من می خواهم إدلال کنم؛ دَلال، غَنج و ناز را هم که به ما راه دادی.