عادل کیست و برده کدام است؟
229
بر هر فردی لازم است تکالیف خود را انجام دهد اولاً، حقوق فرد یا جامعه یا خدا که بر عهده اوست تادیه کند ثانیاً
حق هر ذی‌حقی را ادا کند تا بشود عادل ...
کفّه دیگر #عدل این است که حقوقی که بر دیگران دارد، آن‌ها را استیفا کند.
یک وقت حق خود را می‌بخشد، این #احسان است؛ یک وقت حق او را از او می‌گیرند و می‌ربایند، این استذلال است، این ذلّت است.
عدالت در این است که انسان حقوق خود را از دیگران استیفا کند، بگیرد، زیر بار ظلم نرود.
اگر کسی ذلّت‌پذیر بود و ظلم‌پذیر بود، چنین فرد یا جامعه‌ای عادل نیست؛ زیرا همانطور که #ظلم کردن با عدل مطابق نیست و موافق نیست، ظلم‌پذیری هم به شرح ایضاً
انظلام هم حرام است، مانند ظلم.
پس هر فردی و هر جامعه، حقی نسبت به دیگران دارد، اگر بر اساس احسان و تفضّل، حق خود را بخشید -که بالاتر از عدل است- سخنی در او نیست؛ إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسانِ
اوّل کلاس عدل است، بعد کلاس احسان.
و اگر نخواست حق خود را ببخشد و خواست حق خود را استیفا کند، این عدل است.
عدالت یک ملّت، ضامن #آزادی آن ملّت است.
ملّتی که حق خود را استیفا نمی‌کند، توان استیفای حق ندارد، چنین ملتی برده است و بردگی با عدالت سازگار نیست.
یکی از بیانات نورانی علی‌بن ابیطالب سلام‌الله‌علیه این است: مَنْ قَضَى حَقَّ مَنْ لَا یَقْضِی حَقَّهُ فَقَدْ عَبَدَهُ
اگر کسی حق دیگری را ادا کند که دیگری حق او را ادا نمی‌کند، این تادیه یک‌جانبه یا استیفای یک‌جانبه با حریّت سازگار نیست، با بردگی سازگار است ....
پس ما هم موظفیم حقوق دیگران را تادیه کنیم، هم مکلفیم که حقوق خود را استیفا کنیم؛ پذیرش ستم با عدل سازگار نیست.
سخنرانی آیت‌الله جوادی آملی با موضوع «عدالت اجتماعی در پرتوی نهضت حسینی»
رادیو معارف/برنامه بر کرانه فرات
۱۳۹۸/۷/۳۰
