۲۰ توصیه سلامتی برای معتکفین ماه رجب

همایون سلحشور فرد، کارشناس ارشد آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت

 

بهداشت و پیشگیری از بیماری‌ها 

1. در صورت بروز هرگونه علائم سرماخوردگی، از شرکت در برنامه اعتکاف صرف‌نظر کنید.

2. در صورتی که پس از شرکت در برنامه اعتکاف دچار علائم سرماخوردگی شدید، به مسؤولین امر اطلاع دهید و احتیاط‌ها و ملاحظات لازم را جهت پیشگیری از انتقال بیماری به دیگران انجام دهید.

3. وسائل شخصی نظیر روبالشی، زیرانداز، چفیه و ... را قبل از به همراه آوردن بشویید و همچنین بدنه و به خصوص سطح زیرین ساک یا کوله‌پشتی خود را قبل از ورود به مسجد، نظافت و گردگیری کنید.

4. از مواجهه ناگهانی با سرما بپرهیزید و قبل خروج از فضای داخلی مسجد به منظور استفاده از سرویس بهداشتی محوطه و ...، از پوشش مناسب و کلاه استفاده کنید.

پیشگیری از آسیب‌های عضلانی و اسکلتی 

5. از بی‌تحرّکی کامل در طول شبانه‌روز بپرهیزید، هر از گاهی قدم بزنید و حرکات کششی انجام دهید.

6. از مناسک اعتکاف به عنوان فرصتی مناسب برای کاهش استفاده از وسائل ارتباطی و تجهیزات الکترونیکی و همچنین کاهش وابستگی به فضای مجازی استفاده کنید. 

7.در صورت استفاده از تلفن همراه، لپ‌تاپ، تبلت و ...، مراقب وضعیت بدنی خود باشید(تکیه دهید، گردن را خم نکنید، فاصله چشم با صفحه نمایشگر مناسب باشد و ...) و به مدت طولانی در یک وضعیت ثابت قرار نگیرید.

سلامت چشم 

8. به منظور پیشگیری از ضعف بینایی، آسیب‌های چشمی و استرس‌های ناشی از مواجهه بیش از حد با تشعشعات، برای خواندن ادعیه و قرآن کریم و هر نوع مطالعه دیگری از کتاب‌ و نسخه‌های کاغذی استفاده کنید و تا حد امکان از رجوع به نسخه الکترونیکی بپرهیزید.

9. هرگز در تاریکی به صفحه نمایشگر موبایل، لپ‌تاپ و تبلت خیره نشوید.

10. تا حد امکان سعی کنید در طول روز به خصوص برای مطالعه، از نور طبیعی استفاده کنید.

حفظ محیط زیست 

11. در صورتی که دست‌اندرکاران برنامه ناچار به پذیرایی با ظروف یک‌بار مصرف هستند، سعی کنید به منظور حفظ محیط زیست و کاهش تولید زباله‌ها -به خصوص زباله‌های پلاستیکی دیرتجزیه‌پذیر-  تا حد امکان ظروف شخصی (بشقاب، کاسه، قاشق، چنگال و به خصوص لیوان) به همراه داشته باشید.

12. به منظور جلوگیری از اسراف و تولید پسماند غذایی، وعده‌های غذایی را به اندازه نیاز خود دریافت کنید و قبل از مصرف، مقدار اضافه غذا را از طریق خادمین به ظرف اصلی غذا برگردانید.

تغذیه سالم 

13. به منظور تقویت سیستم ایمنی و پیشگیری از سرماخوردگی سعی کنید تا حد امکان برخی چاشنی‌های ساده و سبک(نظیر لیموترش، پودر آویشن، سیاهدانه و ...) را جهت افزودن به غذا به همراه داشته باشید.

14. سعی کنید مقداری عسل نیز به همراه داشته باشید و در فاصله افطار تا سحر به همراه آب گرم و لیموترش مصرف کنید.

15. به منظور جلوگیری از اختلال در هضم غذا تا حد امکان از مصرف آب، مایعات و به خصوص نوشابه‌های گازدار به همراه غذا بپرهیزید و یا مقدار مصرف آن‌ها را در حین غذا خوردن کاهش دهید.

16. از افراط در نوشیدن آب سرد بپرهیزید و برای تامین مایعات بدن، تا حد امکان از آب ولرم و مایعات گرم استفاده کنید (سرد شدن معده موجب اختلال در هضم غذا و ضعف سیستم ایمنی بدن می‌شود)

نکات ایمنی 

17. از یک پریز برق برای برقراری اتصالات متعدد استفاده نکنید.18. در صورت شناسایی و برخورد با نقاط ناایمن (نظیر لبه برآمده فرش در مسیر رفت و آمد، لبه‌های تیز و بُرنده میز و صندلی، سیم‌کشی‌های ناایمن، پریزهای بدون حفاظ و ...) مسؤولین را در جریان امر قرار دهید.19. قبل از اعتکاف، روش استفاده از کپسول اطفاء حریق را یاد بگیرید و در شروع اعتکاف نیز محل استقرار کپسول‌ها را در محیط مسجد شناسایی کنید.

اصلاح سبک زندگی

20. سعی کنید از مراسم معنوی اعتکاف بهترین استفاده را برای اتخاذ سبک زندگی سالم (سحرخیزی، عادت به مطالعه و کاهش اعتیاد به فضای مجازی، پرهیز از پرخوری و درهم‌خوری، اشتغال به عبادت و پرهیز از افکار منفی، گفتگوهای مفید و پرهیز از مجادله‌های بیهوده و ...) ببرید.

 

لینک در وبلاگ درباره سلامتی

پیک هشتم و ضرورت پرهیز از اشتباهات تکراری

همایون سلحشور فرد، کارشناس ارشد آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت

 

درخواست اخیر سازمان سنجش برای قطع اینترنت به منظور جلوگیری از تقلّب در زمان برگزاری آزمون کنکور سراسری، مانند کاری است که وزارت بهداشت، ستاد مقابله با کرونا و پزشکانِ پوزیتیویست برای مقابله با ویروس کرونا می‌کنند.

سوزن هر دو گروه فقط روی صورت مسأله (تقلّب و ویروس) گیر کرده است و کاری به تبعاتِ تصمیماتِ تک‌جانبه‌نگرانه خود در زندگی مردم ندارند.

به جای تلاش در جهت ایجاد و تقویت عوامل مؤثر بر سلامت، حذف و یا کاهش عوامل مستعدکننده بیماری، آموزش سبک زندگی سالم و تقویت سیستم ایمنی بدن در برابر ویروس، فقط می‌گویند ماسک بزنید، واکسن بزنید، با یکدیگر دست ندهید، جایی نروید، با همدیگر حرف نزنید، دورهمی نداشته باشید، از یکدیگر فاصله بگیرید، مناسک ملّی و شعائر دینی را تعطیل کنید، حتی حضور در اجتماع را به صفر برسانید و خلاصه این که از ترس کرونا بمیرید !

حالا سازمان سنجش فقط ۲ ساعت می‌خواهد روش تمرکز صرف روی صورت مساله به جای زمینه‌سازی برای حل جدّی و اساسی آن را به کار ببرد، همه اعتراض می‌کنند امّا وقتی متخصصان و مسؤولانِ تک‌جانبه‌نگرِ حوزه سلامت حدود ۲ سال زندگی و روابط اجتماعی مردم را با انواع پروتکل‌های غیرهمه‌جانبه‌نگرانه و ضدّاجتماعی‌شان در معرض تهدید قرار می‌دهند، هیچ‌کس جرأت انتقاد ندارد و هر کسی هم که نقدی را مطرح کند، به وی برچسب ضدّعلم می‌زنند !

وقتی گفته می‌شود باید به زندگی با ویروس کرونا عادت کنیم، پس سیاست‌های مبتنی بر حمله به ویروس و مهار آن همانند گذشته و همانند سایر کشورهایی که سفت و سخت تر از ما این سیاست ها را پیاده کردند، محکوم به شکست است و نمی‌شود کسب و کار و آداب و مناسک و روابط اجتماعی را از ترس ویروس کرونا و موج‌های یکی پس از دیگری آن تعطیل کرد.

بلکه باید ضمن آموزش صحیح (و نه آموزش هایی که مردم را دچار ترس و وسواس کند)، با انجام انواع مداخله‌های اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی و سیاسی از سوی مسؤولان و متخصصان همه حوزه‌ها، بسترسازی‌های لازم را برای اصلاح سبک زندگی و اتخاذ رفتار سالم از سوی مردم فراهم کرد تا جسم و جان رنجور و له شده آنان زیر بار چرخ‌های توسعه ناموزون و مقلّدانه و غیرمبتنی بر آموزه‌های خودی، در برابر هر عامل بیماری‌زایی تقویت شود و آسیب‌پذیری‌شان در برابر هر ویروس جدید و قدیم کاهش یابد.

لینک در وبلاگ درباره سلامتی

همین یاددشت در هفته نامه سلامت (نسخه وب - نسخه چاپی)

همین یادداشت در سایت طب شیعه

بازی را جدی نگیرید

همایون سلحشور فرد، کارشناس ارشد آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت

همیشه تصور می کردم هدف از ورزش باید سلامتی و نشاط و شادابی و دستیابی به حال خوب در حوزه فردی و فرصتی برای ایجاد ارتباط مؤثر، تحکیم روابط دوستانه و تلطیف محیط جامعه در حوزه اجتماعی باشد؛ لذا وقتی که می دیدم در مسابقات فوتبال محله یا مدرسه برخی به شدت حرص و جوش می خورند و عصبانی می شوند و داد و فریاد راه می اندازند و پرخاشگری می کنند و گاهی حتی کار به فحاشی و درگیری کشیده می شود، به شدت متعجب و منزجر می شدم تا اینکه دربی شرم آور بهمن ماه سال 1373 اتفاق افتاد و باعث شد به طور کلی دندان علاقه و گرایش به این نوع ورزش را بکنم.

همان سال علی رغم اعلام همه نوع محکومیت علیه فوتبالیست های هنجارشکن از سوی کمیته انضباطی فدراسیون فوتبال، شاهد بودم که چند صباحی بعد، اجرای همه این احکام نادیده گرفته شد و مشخص شد که ظاهراً بنا نیست هیچ خط قرمزی برای رعایت اخلاق و آداب اجتماعی در این ورزش جدی گرفته شود.

دیوار کوتاه گروه های حساس

همچنان دیواری کوتاه تر از گروه های حساس نیست!

نقدی بر نحوه مدیریت آلودگی هوا 

همایون سلحشور فرد، کارشناس بهداشت محیط و کارشناس ارشد آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت

همه ساله با فرا رسیدن فصل سرما و بروز پدیده وارونگی، آلودگی هوا در کلانشهرها تشدید می شود و بیش از پیش انتظار می رود مسؤولین امر اقدامات عاجلی را به منظور کنترل و کاهش این معضل مد نظر قرار دهند.

کمیته اضطرار آلودگی هوای تهران در محل استانداری تهران تشکیل جلسه می دهد و معاون استاندار تهران در اعلام تصمیمات این جلسه خطاب به مردم هشدار می دهد: «با توجه به وضعیت وارونگی هوا و احتمال تداوم شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس، باید شهروندان توصیه‌های خودمراقبتی را جدی بگیرند؛ ممنوعیت فعالیت‌های ورزشی در فضای باز، تردد حداقلی گروه‌های حساس از جمله کودکان، زنان باردار، بیماران قلبی، عروقی و تنفسی و سالمندان و همچنین استفاده از ماسک‌های مناسب همچون N95 برای روزهایی که شرایط هوا در وضعیت ناسالم برای گروه‌های حساس قرار می‌گیرد، باید مورد توجه قرار گیرد.». (1)

عجب! ظاهراً مسؤولین در مدیریت بیماری کرونا عادت کرده اند که دیواری کوتاه تر از مردم نبینند! در حالی که معضل آلودگی هوا همانند کرونا نیست که مدیریت آن بسته به همکاری مردم و رعایت پروتکل های بهداشتی از سوی آن ها باشد.

کلانشهر الگوی جهان اسلام چگونه باید باشد؟

نقدی بر شعار جدید شهرداری تهران

همایون سلحشور فرد، کارشناس ارشد آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت

شهرداری تهران در هر دوره ای شعار خاصی را مطرح و تبلیغ می کند؛ در این دوره شعار «» مطرح شده و شهردار تهران نیز تأکید کرده است که «تهران را کلان‌شهر الگوی جهان اسلام می‌دانیم که برای رسیدن به آن باید این تهران کنونی پوست‌اندازی کند. هم در هویت کالبدی و معماری و هم در بحث معنوی برای نشان‌دادن یک سبک زندگی ایرانی اسلامی به این تغییر نیاز دارد» (1). شهردار تهران همچنین در این زمینه معتقد است «این شعار ما نیست یک چشم انداز است.» (2)

رئیس سازمان زیباسازی شهر تهران سه رویکرد «هویت‌بخشی شهری»، «مردمی‌سازی» و «هوشمندسازی» را در جهت حرکت به سمت چشم انداز تهران، کلانشهر الگوی جهان اسلام عنوان کرد (3).

سیدمحسن طباطبایی‌مزدآبادی، دبیر انجمن علمی اقتصاد شهری ایران نیز تصریح می کند « پر واضح است که در اسلام صرفه جویی و اسراف جزء اصلی توصیه‌های دینی به بزرگان و اسلام مداران است بنابراین باید دید که شهر تهران چه میزان با آموزه‌های جهان اسلام فاصله دارد و چه طرح‌هایی می‌تواند این فاصله را کاهش دهد، از این رو ابتدا باید هزینه‌های تحمیل شده به شهر کاهش یابد و سپس سراغ تأمین هزینه‌های شهر از طریق درآمدهای پایدار باشد و از مشارکت مردم در اداره شهر غفلت نشود» (4).

اما علی رغم طرح این مباحث، در حال حاضر آنچه که در ظاهر مشاهده می شود، تداوم برخی وضعیت ها و فعالیت های مغایر با این چشم انداز است.

با توصیه های غیر تخصصی، شیطان را یاری نکنیم.

همایون سلحشور فرد، دانشجوی کارشناسی ارشد آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت

چندی قبل در یک مسجدی یکی از علماء روحانی روایتی را برای نمازگزاران شرح می داد.

روایت از این قرار است که «روزی ابلیس در گوشه مسجد الحرام ایستاده بود ... پیامبر (صلّی الله علیه و آله) نزدیک او رفت و فرمود: ای ملعون! تو را چه شده است که این چنین ضعیف و رنجوری؟ گفت: یا رسول‌الله! از دست امت تو به جان آمده و گداخته شدم و صبر و طاقتم تمام شده است ... هفت خصلت نیکو در امت تو وجود دارد که من هر چه تلاش می‌کنم، این خصلت‌ها را از آن ها بگیرم، نمی‌توانم! ... آن خصلت‌ها عبارت‌اند از اینکه هر گاه به هم می‌رسند سلام می‌کنند، وقتی همدیگر را ملاقات می‌کنند با یکدیگر دست می‌دهند ...» (1)

وقتی نقل روایت به اینجا رسید آن عالم روحانی به خاطر شرائط کرونایی و توصیه هایی که مطرح است ملاحظه ای کرد و گفت: «البته تخصصاً می گویند دست ندهید»

اما علی رغم یادداشت های قبلی در این خصوص باز هم در اینجا لازم است نکاتی را ذکر کنم:

کرونا و بحران تصمیم گیری

همایون سلحشور فرد، دانشجوی کارشناسی ارشد آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت

 

روزی در آذر ماه سال 98 بود که کمیته اضطرار آلودگی هوا خبر از تعطیلی مدارس و دانشگاه ها داد. اما با این حال پشت سر هم خبرهای ضد و نقیض فراوانی در رسانه ملی و خبرگزاری ها منتشر می شد.

 

زیرنویس شبکه خبر سیما از قول استاندار تهران یک بار نوشت «دانشگاه های استان تهران فردا باز است» و ساعاتی بعد دوباره از قول همان استاندار این خبر درج شد که «دانشگاه های استان تهران برای روز شنبه و یکشنبه تعطیل است».

 

با اعلام خبر تعطیلی دانشگاه ها باید کارمندان دانشگاه از بلاتکلیفی در می آمدند و آخر شب با خیال راحت می خوابیدند اما بحثی در گرفت که برخی منابع اعلام می کردند فقط بخش آموزشی دانشگاه تعطیل است و بخش اداری به فعالیت خود ادامه می دهد و برخی منابع نیز اعلام می کردند وقتی به طور مطلق اعلام می کنند دانشگاه ها تعطیل است دیگر معنی ندارد که بخش اداری و آموزشی را جدا کنیم.

 

خلاصه به هر ترتیب با جمع بندی اخبار و اطلاعیه ها به این نتیجه رسیدیم که دانشگاه ها به طور کلی تعطیل است مگر اینکه روابط عمومی یک دانشگاه رسماً اعلام کند که بخش اداری تعطیل نیست، لذا کارکنانی که روابط عمومی دانشگاه محل خدمتشان اطلاعیه ای را در این خصوص منتشر نکردند، خیالشان بابت تعطیلی راحت شد و به سر کار نرفتند، اما نکته جالب توجه اینکه برخی دانشگاه هایی که کارکنانشان پیرو اعلام رسمی استاندار تهران در رسانه ملی مبنی بر تعطیلی دانشگاه ها - بدون تفکیک بخش اداری و آموزشی- به دلیل آلودگی هوا سر کار نرفتند، از کارکنانشان خواستند که همگی آن روز را مرخصی استحقاقی رد کنند!  

 

ما آن روز از این پدیده به عنوان بحران تصمیم گیری و فاجعه مدیریت یاد کردیم که تا ساعات انتهایی شب هنوز کارمندان دانشگاه ها بلاتکلیف بودند که فردا باید به سر کار بروند و یا اینکه تعطیل هستند.

 

متأسفانه این بحران تصمیم گیری و مدیریتی از ابتدای همه گیری بیماری کرونا تا کنون در هر دو دولتی که سر کار بودند و هستند همچنان در جریان بوده و هست.

آیا مصافحه خطر جانی دارد؟

نقدی بر بیان احکام شرعی در مراسم نماز جمعه تهران

همایون سلحشور فرد، کارشناس بهداشت محیط و دانشجوی کارشناسی ارشد آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت

در یکی از برنامه‌های نماز جمعه تهران، بیان احکام شرعی پیش از خطبه ها به موضوع مصافحه در شرائط همه‌گیری بیماری کرونا اختصاص داشت و یک عالم دینی با ذکر مقدمه‌ای در خصوص احکام اولیه و ثانویه، اظهار داشت که علی‌رغم ثواب بسیاری که برای مصافحه در روایات برشمرده شده است، اما با توجه به خطر جانی دست دادن با یکدیگر در شرائط همه‌گیری بیماری، این استحباب برداشته می‌شود (1)

اما بیان حکم شرعی در هر موضوعی مستلزم شناخت کلیه جوانب آن موضوع است.

کرونا و پارادیم های غیرمنطقی

همایون سلحشور فرد، کارشناس بهداشت محیط و دانشجوی کارشناسی ارشد آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت

 

«پارادایم یک مجموعه از باورها و پیش فرض ها و ارزش هاست که ممکن است زمانی به یک دلیل منطقی بوجود آمده باشند اما به دلایل غیرمنطقی ته نشین شده باشند و سپس از طریق آموزش های رسمی و غیررسمی آنقدر تکرار می شوند که برای ما به صورت چارچوب‌هایی بدیهی در می‌آیند». (1) 

 

در تعریف مفهوم پارادایم (paradigm) یک داستان معروفی وجود دارد که «گروهی از محققان پنج میمون را در قفسی گذاشتند و در وسط قفس یک نردبان که بالای آن مقداری موز گذاشته شده بود قرار دادند. هربار که میمونی از نردبان بالا رفت، دانشمندان میمون های دیگر را با دوش آب سرد خیس کردند. پس از مدتی، هر میمون که از نردبان بالا رفت میمون های دیگر میمونی را که از نردبان بالا رفته بود را کتک زدند. پس از مدتی، هیچ میمونی دیگر جرأت اینکه از نردبان بالا رود را نداشت، گرچه وسوسه او بسیار عمیق بود. محققان تصمیم گرفتند یکی از میمون ها را با میمون جدیدی عوض کنند. میمون تازه اولین کاری که می کند به سمت موز از نردبان بالا می رود. ولی ناگهان بقیه میمون ها روی او می ریزند و او را محکم کتک می زنند. پس از چند بار کتک خوردن، میمون تازه وارد فرامی گیرد که نبایستی از نردبان بالا برود، اما هرگز نمیداند چرا؟

راز کم بودن کرونا در عراق

پاسخی به اظهارات استاد پناهیان

همایون سلحشور فرد، دانشجوی کارشناسی ارشد آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت

این روزها مرتب با این سؤال مواجه می شویم که چرا در کشور عراق علی رغم برگزاری تجمعات گسترده در عتبات - آن هم بدون رعایت شیوه نامه های بهداشتی (نظیر استفاده از ماسک، رعایت فاصله فیزیکی و ...) - آمار ابتلاء به بیماری ناشی از ویروس کرونا (کووید-19) به شدّت پایین است.

حسن خلاطی از اعضای کمیته بهداشت پارلمان عراق نیز اخیراً اعلام کرد: «پس از مراسم میلیونی در روز عاشورا، نگرانی در بین مقامات بهداشتی و دولتی در مورد افزایش احتمالی موارد ابتلا به کرونا وجود داشت، اما تقریباً دو هفته پس از مراسم عاشورا و حضور میلیون‌ها زائر در کربلای معلا و با پیگیری دقیق وضعیت اپیدمیولوژیک‌، هیچگونه افزایش قابل توجهی در تعداد مبتلایان همانطور که پیش‌بینی میکردیم، ثبت نشد!» (1)

چندی قبل حجة الاسلام پناهیان در یکی از سخنرانی های خود در برنامه های عزاداری ماه محرم اظهار داشت: «در خصوص کرونا، پزشکان باید پاسخ علمی بدهند که آثار کرونایی حضور 6-5 میلیون نفر در روز عاشورای در عراق چیست؟ ... اربعین ۱۵ میلیون نفر زائر داشتند که فیلم وجود دارد، در نزدیکی کربلا ماسک را کنار می‌گذاشتند. خودم بارها در حرم دیدم که کسی ماسک نمی‌زند، چرا کرونا در عراق اوج نمی‌گیرد؟ برخی می‌گویند ژنتیک است. من ایرانی به عراق رفتم و مانند آن‌ها رفتار کردم، کرونا نگرفتم. من نمی‌گویم کرونا نیست اما پزشکان پاسخ علمی دهند که چرا در عراق نیست؟ شاید ایرانیان هم در اربعین بروند، کرونا اوج نگیرد. بنابراین عالمانه جواب دهند و چشم خود را نبندند.» (2)

اما در پاسخ به این قبیل اظهارات باید موارد ذیل را مد نظر داشته باشیم: