عقل منبع دین نیست، عقل کاشف است

263

عقل هرگز آن قدرت را ندارد که مهندسی کند، عقل در جایی هم که می‌فهمد، می‌گوید «عدل حَسَن است، ظلم قبیح است»؛ مثل اینکه می‌گوید «آتش گرم است، دو دو تا، چهار تاست».

نه دو دوتا را عقل آفرید، نه آتش را عقل آفرید ... عقل هیچ کاره است، مگر اینکه چراغ روشنی است. آفتاب هیچ کاره است، آفتاب که مهندس نیست، آفتاب فقط نشان می‌دهد که کجا راه است، کجا چاه است.

مهندس عالم، ذات اقدس الهی است، به وسیله انبیا و اولیا راه را به نام دین مشخص کرده. عقل منبع دین نیست، عقل کاشف است، نه اینکه عدل را او آفریده باشد، یا حُسن را او به عدل داده باشد.

راهکارهای سلامتی در مشاغل پشت میز نشینی

به مناسبت روز کارمند

همایون سلحشور فرد، کارشناس ارشد آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت

امروزه بسیاری از شغل های کارمندی مستلزم بی تحرّکی و نشستن های طولانی مدت پشت میز و کار با رایانه و  تجهیزات اداری است که اثرات ناگوار و مخرّبی بر سلامتی دارد و می تواند منجر به عواقب ناخوشایندی مانند سکته قلبی و مغزی، دیابت، فشار خون بالا، چاقی، چربی خون بالا، کبد چرب، افسردگی و کاهی قوای عضلانی شود. 

علاوه بر این چه بسا اکثر کارکنان پس از مراجعت به منزل نیز زمان های بسیاری را صرف کار با تلفن همراه در گشت و گذار در شبکه های اجتماعی کنند که این امر عوارض کم تحرکی را تشدید می کند چرا که تداوم استفاده از اینترنت بدون برنامه ریزی آن می تواند بسیار زیانبار باشد و حتی استفاده مفید از اینترنت و تجهیزات ارتباطی نیز عوارض جسمی و روانی به دنبال دارد که باید برای کنترل و پیشگیری از آن چاره اندیشی شود. برخی عوارض کم تحرکی و نشستن های طولانی مدت، کشیدگی مهره های گردن، شانه درد و پشت درد، آسیب به دیسک کمر، پوکی استخوان ها و کندی عملکرد مغز عنوان شده است. برخی ناهنجاری های اسکلتی و عضلانی ناشی از کار مداوم با رایانه و تجهیزات ارتباطی عبارت است از: سر به جلو، شانه نابرابر، کج پشتی (اسکولیز)، گردپشتی (قوز پشتی)، پشت گود (گودی کمر، زانوی ضربدری و پرانتزی، کف پای صاف و گود، دردهای عذاب آور ناحیه دست، مچ دست و انگشتان و دردهای ناحیه لگن.

افرادی که مدام گردن خود را برای تایپ کردن به سمت صفحه کلید رایانه خم می کنند، باعث کشیدگی مهره های گردن و از بین رفتن تعادل دائمی آن ها می شود. درد شانه و کمر درد از دیگر عوارض نشستن طولانی مدت است زیرا در این حالت بار اضافی بر عضلات شانه و وارد می شود.

افرادی که زیاد می نشینند در معرض خطر دیسک کمر قرار دارند و وزن بالاتنه به جای اینکه بر کل ستون فقرات وارد شود، دائماً بر استخوان های نشیمنگاه وارد می شود. پوک شدن استخوان ها از دیگر عوارض نشستن طولانی مدت است. همچنین نشستن طولانی مدت و آویزان ماندن پاهاه سبب انتقال مایعات به سمت پاها و تورم آن ها می شود. متخصصان اورولوژی، بی تحرّکی و ورزش نکردن و یا مشاغلی که را که نیاز به نشستن طولانی دارد، در تشکیل سنگ کلیه بسیار مؤثر می دانند. نشستن طولانی مدت، خطر مرگ ناشی از هر علتی را تقریباً حدود 50 در صد افزایش می دهد. به ازای هر یک ساعت نشستن، 2 ساعت از طول عمر انسان کم می شود. (1)

نتایج مطالعات مرکز تحقیقات غدد درون ریز و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران نشان می دهد زنانی که تحرک ندارند و بیش از 9 ساعت در روز می نشینند، بیشتر مبتلا به شکستگی لگن می شوند. استفاده طولانی مدت از تجهیزات الکترونیکی می توانند بر سلامت کارکنان تأثیر منفی بگذارد و باعث بروز مشکلاتی مانند بی خوابی، اضطراب و سردرد شوند. لذا چنین شرایطی ایجاب می کند ضمن این که کارکنان به حفظ سلامت خود و افزایش آگاهی ها در این زمینه توجه کنند، کارفرمایان نیز باید نسبت به تهیه بسته های آموزشی لازم برای کارکنان خود در خصوص راهکارهای کاهش عوارض نشستن های طولانی مدت و استفاده از وسائل اداری و الکترونیکی اهتمام به عمل آورند.

مشاهدات علمی نشان می دهد افرادی که شغل آن ها با فعالیت جسمی روزانه همراه است، کمتر به سکته قلبی دچار می شوند. با حذف تلاش های عضلانی در زندگی روزانه بدون آن که خود متوجه باشیم، سیستم های عصبی احشایی را از تمرین هایی که برای حفظ تعادل داخلی لازم است، محروم ساخته ایم. (2) در عین حال انجام فعالیت های ورزشی باعث تسکین استرس، تقویت سیستم ایمنی بدن و سلامتی بدن می شود.

لذا به منظور کاهش عوارض کم تحرکی و حفظ سلامتی در مشاغل پشت میز نشینی، راهکارهای ذیل پیشنهاد می شود:

اُطلبوا العلم ولو بقُم ولو بإیران

262

الآن شما مستحضرید از دورترین زمان تا حالا، برخی ها مشکل اموی و مروانی داشتند؛ نظیر استکبار و صهیونیست فعلی که غرض سیاسی و مرض دارند «فی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ» (1﴾ بود. یا «صفّین» را راه‌اندازی کردند، یا جنگ «جمل» را راه‌اندازی کردند و مانند آن.

ولی برخی ها گرفتار شبهه علمی بودند، این سلفی از سابق بود و از دور زمان بود. هر وقتی که روحانیت و جامعه حوزوی ساکت باشد، ساکن باشد، دخالت نکند، وهابیّت با سعودی می‌سازد، سیاست را سعودی می‌گیرد، مذهب را وهّابی می‌گیرد، مسجدین و حرمین را وهّابی می‌گیرد، سیاست و سلطنت را سعودی می‌گیرد. این «تِلْکَ إِذاً قِسْمَةٌ ضیزی» (2).

الآن به برکت قیام امام(رضوان الله علیه)، خون های پاک شهدا، با کوشش رهبری و مراجع، بزرگ ترین همایش را حوزه علمیه قم دارد انجام می‌دهد؛ شما عزیزان باید همّت به خرج دهید و با اینها مصاحبه داشته باشید، گفتگو داشته باشید، اینها با دست پر از این کشور برگردند.

اینها از 83 کشور آمدند، این کار آسانی نبود، همه مسؤولین، مراجع، حوزوی ها، دانشگاهیان تلاش و کوشش کردند، تقریبی ها تلاش کردند تا اینها بیایند.

خویش را تأویل کن، نِی ذکر را

261

درباره بنی اسرائیل سخن خدا این است که «اذْکُرُوا نِعْمَتِیَ الَّتی أَنْعَمْتُ عَلَیْکُمْ» (1)؛ درباره امت اسلامی دارد که «فَاذْکُرُونی أَذْکُرْکُمْ» (2) خیلی فرق است که انسان به یاد «نعمت» باشد و شاکر یا به یاد «ولی نعمت» باشد و محبّ.

اگر به یاد نعمت بود «شکر نعمت نعمتت افزون کند»؛ اگر به یاد «ولی نعمت» بود، خودت را افزون می‌کند؛ یعنی بالا می‌آیی.

اینکه فرمود «لَئِنْ شَکَرْتُمْ َلأَزیدَنَّکُمْ» (3) نه «لأزیدنّ نعمتکم»، ما شما را بالا می‌آوریم، وقتی شما را بالا آوردیم، درجات ایمانی شما بالا می‌آید؛ دیگر «لام» محذوف نیست که ما بگوییم آیه سوره «انفال» با آیه سوره «آل‌عمران» یکی است، نه خیر، دو تاست و کاملاً فرق دارد. در یک جا فرمود «لَهُمْ دَرَجاتٌ» (4) یک جا فرمود «هُمْ دَرَجاتٌ» (5) نه اینکه «لام» محذوف است.

وقتی انسان بالا آمد با خودِ درجه یکسان می‌شود، با خودِ درجه متّحد می‌شود، می‌شود «فَأَمّا إِنْ کانَ مِنَ الْمُقَرَّبینَ ٭ فَرَوْحٌ وَ رَیْحانٌ» (6﴾، نه «له».

سوزنمان روی یک بار مصرف گیر نکند

همایون سلحشور فرد، کارشناس بهداشت محیط و کارشناس ارشد آموزش بهداشت و ارتقای سلامت

شعار روز جهانی محیط زیست در سال جاری عبارت بود از «راه حل‌ها برای آلودگی پلاستیک» که سازمان حفاظت از محیط زیست این شعار را تحت عنوان پیام محوری «نهضت ملی کاهش آلودگی‌های پلاستیکی» مطرح کرده است.

دکتر سلاجقه، رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست در این خصوص ضمن یک گفتگوی تلویزیونی اشاره داشت که ما اگر در دوره مسؤولیتمان فقط بتوانیم مشکل پلاستیک را در کشور حل کنیم خیلی کار کرده ایم و اعلام کرد که آئین نامه کاهش پلاستیک در کشور مصوب و ابلاغ شده است که در یک بازه زمانی 5 ساله، سالی 20% از پلاستیک های کمتر از 25 میکرون حذف می شود و پلاستیک های دوستدار محیط زیست جایگزین آن خواهد شد (*).

این در حالی است که ما در ابتدا باید بدانیم که اولویت ما در این زمینه، کاهش تولید پسماند است، چه تجزیه پذیر و چه دیر تجزیه پذیر، چه پلاستیک کمتر از 25 میکرون و چه پلاستیک بیشتر از 25 میکرون. یعنی در ابتدا باید برنامه ریزی و سیاست گزاری ما بر اساس کاهش تولید پسماند باشد سپس اگر در مواردی چاره ای نداشتیم، اولویت بعدی آن است به گونه ای مدیریت کنیم که پسماند ایجاد شده، زیست تجزیه پذیر باشد.

مواظب قلب خود باشیم

260

اما درباره اینکه قلب گاهی ادبار دارد، گاهی اقبال دارد و همه ما موظف هستیم مواظب قلب خود باشیم، اینکه در بیان حضرت امیر(علیه السلام) نقل شد که فرمود «إِنَّ لِلْقُلُوبِ إِقْبَالًا وَ إِدْبَاراً فَإِذَا أَقْبَلَتْ فَاحْمِلُوهَا عَلَی النَّوَافِلِ وَ إِذَا أَدْبَرَتْ فَاقْتَصِرُوا بِهَا عَلَی الْفَرَائِض» (1).

ما بین اقبال و ادربارِ قلب با خستگی بدن کاملاً فرق می‌گذاریم؛ اگر کسی قلب‌شناس باشد و مراقب قلب خود باشد، می‌داند که به نماز شب علاقه‌مند است، منتها حالا چون خسته است خوابش برد، این غیر از آن است که حوصله نماز شب نداشته باشد، علاقه نداشته باشد.

در آن جا حضرت فرمود قلب گاهی اقبال دارد، گاهی ادبار، فرمود آنجا که قلب حال ندارد، فعلاً علاقه ندارد، آن را تحمیل نکنید، اگر تحمیل کردید ممکن است که از واجب ها هم باز بماند.

یک بیان نورانی از پیغمبر(صلّی الله علیه و آله و سلّم) نقل شد که همان بیان برای مؤمنین هم هست آن بیانی که درباره حضرت هست، فرمود که «تَنَامُ عَینِی وَ لا تَنَامُ قَلبی» (2)؛ ... این قلب هرگز نمی‌خوابد.

جزا، عین عمل است

عمل، عامل را رها نمی‌کند

259

می‌فرماید این همان است که شما عمل کردید «ذُوقُوا ما کُنْتُمْ تَکْسِبُونَ» نه «بما کنتم تکسبون»؛ یعنی آنچه را شما می‌بینید عین عمل شماست ... می‌فرماید عین کارتان را دارید می‌چشید.

معلوم می‌شود این کارهای ما ظاهری دارد که انسان به حسب ظاهر آن را می‌بیند، باطنی دارد که باطن آن همان سَم و مهلک است «ذُوقُوا ما کُنْتُمْ تَکْسِبُونَ» ...

انسان نمی‌داند که هیچ ممکن نیست کسی بتواند نسبت به دیگری بد کند «الّا بالعرض»، تصمیمی که می‌گیرد مثل سمّ مهلک است، اراده تصمیم و نیت سوء و کار بدی که دارد انجام می‌دهد، در درجه اول محدوده خود را آسیب می‌رساند.

این مثل کسی است که در درون منزل خود کَنیفی بدبو بکَند، آن وقت عابران کوچه و کوی و برزن که ردّ می‌شوند، بوی کَنیف گاهی به آنها هم آسیب می‌رساند، وگرنه هیچ ممکن نیست کسی در حق دیگری کار خوب بکند و هیچ هم ممکن نیست کسی در حق دیگری کار بد بکند، بلکه تمام کارها در درجه اول در حیطه هویّت خود آدم انجام می‌شود ...

بهترین تجربه آغوش رایگان عمرم

حال که صحبت از آغوش رایگان و روز جهانی بغل کردن مطرح شده است جا دارد بعد سی سال فراتر از این شعارهای فانتزی -که اغلب با مقاصد حقیر نفسانی مطرح می‌شود-، بهترین تجربه خودم در این زمینه را بازگو کنم.

یک سال پس از پایان جنگ تحمیلی، سیدمحسن ضابطی خودش را به قافله شهدا رساند. با خبر شهادت رفقایش به دست اشرار ضدانقلاب در کردستان خیلی بی‌قرار شده بود، ولی با ما حرفی از رفتنش نزده بود.

پس از شهادتش با خودم فکر می‌کردم که بی‌معرفت یک خداحافظی از ما نکرد که روبوسی کنیم و در آغوشش بگیریم و ... تا این یک شب به خوابم آمد، بدون اینکه حرفی بزند گویا پیرو یک قرار قبلی و در پاسخ به گلایه ام فقط به قصد در آغوش  گرفتن من آمده بود.

ضلالت هرگز ابتدایی نیست

258

ضلالت هرگز ابتدایی نیست، ضلالت، کیفری است و ضلالت، امر وجودی نیست، امر عدمی است؛ یعنی خدا شخص را به حال خودش رها می‌کند ...

«یُضلل» به خدا اسناد داده می‌شود؛ معنای آن این نیست که ـ معاذ الله ـ خدا کسی را بیراهه می‌برد و ضلالت ابتدایی هم ندارد که خدا ابتدائاً کسی را گمراه کند.

راهکار شفای امراض با اصلاح سبک زندگی

همایون سلحشور فرد، کارشناس ارشد آموزش بهداشت و ارتقای سلامت

ماه مبارک رمضان امسال نیز همانند سنوات گذشته برای شفای همه مریض‌ها دعا کردیم «اللهمّ اشف کلّ مریض» (۱)

اما شرط اجابت دعا چیست؟

امیر مؤمنان على(علیه السلام) فرمود: «الدّاعِی بِلا عَمَل کَالرّامِی بِلا وَتَر»؛ دعاکننده بدون عمل، مانند تیرانداز بدون زه است (۲).

 چه کنیم که درباره درخواست شفای امراض از درگاه باری‌تعالی، همانند تیرانداز بدون زه نباشیم؟

وقتی همچنان تخت‌های بیمارستانی هزار هزار افزوده می‌شود و ابربیمارستان‌ها یکی پس از دیگری افتتاح می‌شود، یعنی اینکه دعای ما مستجاب نشده است و چنان آمار بیماری‌ها و جمعیت امراض افزوده می‌شود که لازم است یک روز ابربیمارستان هوشمند افتتاح شود و چند روز بعد هم پیشرفته‌ترین مرکز تشخیص و درمان سرطان در غرب آسیا.

بسیاری از امراض ناتوان‌کننده چون انواع سرطان‌ها، ناشی از یک سبک زندگی ناسالم است. لذا شرط اجابت دعا برای اینکه در درجه اول دچار بیماری نشویم و در درجه بعدی اگر گرفتار شدیم، بدن ما به درمان جواب بدهد، آن است که یک سبک زندگی سالمی را اتخاذ کنیم و حداقل های یک سبک زندگی سالم را برای دوری از عوامل بیماری زا و تقویت سیستم ایمنی بدن رعایت کنیم.